SPC Network Ltd ve Webb Henderson tarafından ECTA için hazırlanan “Regülasyonun Geleceği: AB Telekom Pazarlarındaki Gelişmelerin Bir Analizi ve Bu Avrupa Komisyonu’nun Pazarlardaki Denetimi için Çıkarılacak Sonuçlar” isimli Rapor Şubat 2014’te yayımlanmıştır.
Rapora ilişkin önemli noktalar aşağıda yer almaktadır;
Regülasyonun Geleceği: AB Telekom Pazarlarındaki Gelişmelerin Bir Analizi ve Bu Avrupa Komisyonu’nun Pazarlardaki Denetimi için Çıkarılacak Sonuçlar Raporu, Şubat 2014
Rapor, genel hatlarıyla AB Genişbant ve AB Telekomünikasyon Pazarları kapsamındaki gelişmeleri bir başarı hikâyesi olarak anlatmaktadır. Raporda, son on yılda, erişim hızlarındaki artış, perakende fiyatlarındaki düşüş ve seçeneklerin çoğalması nedeniyle tüketicilerin artan rekabetten kayda değer bir şekilde faydalandığı vurgulanmıştır. Bu noktada özellikle Avrupalı tüketicilerin Amerikalılardan daha yüksek erişim hızlarından ve düşük fiyatlardan faydalandıklarının altı çizilmiştir. Ancak, perakende pazarlardaki rekabet artışına rağmen toptan pazarlarda yerleşik işletmecilerin halen hakim durumda oldukları belirtilmektedir.
Perakende pazarlardaki başarının, erişime ilişkin düzenlemeler ile piyasaya yeni giren firmaların, sadece yerleşik işletmecilerin sahip olduğu alternatifi bulunmayan unsurlara (“economic bottleneck”) erişimlerinin mümkün hale gelmesine bağlı olduğu belirtilmektedir. Bu noktada, Avrupa düzenlemelerinin, özellikle yerel ağın ayrıştırılması (local loop unbundling) ile fiziksel şebeke erişimini mümkün kılmış olmasının önemli olduğu ve bu sayede piyasaya yeni giren işletmecileri inovasyona ve ürün farklılaştırmasına teşvik etmekte olduğu değerlendirilmektedir. Piyasaya yeni giren işletmecilerin, yerleşik işletmecilerin sahip olduğu ve alternatifi bulunmayan unsurlara erişiminin mümkün olmaması durumunda, yerleşik işletmecinin pazarı ele geçireceği ve piyasaya yeni giren işletmecilerin etkin bir şekilde rekabet etmesinin mümkün olamayacağı vurgulanmaktadır.
Bununla birlikte, fiber erişim aşamasında da yukarıda belirtilen kazanımları kaybetmemek gerektiğine de dikkat çekilmektedir. Özellikle de fiber şebekelerde yaşanan, vectoring, Sanal Yerel Ağa Erişim (VULA) gibi yeni teknolojik gelişmeler, YAPA (LLU) alanındaki bazı kazanımların yitirilmesi endişesini de beraberinde getirmektedir. VULA ve VDSL (sanal DSL) üzerinden veri akışı erişimi yöntemleri, piyasadaki yeni aktörlere, kendi hizmet kalitesi parametrelerini belirlemek konusunda çok fazla esneklik sağlamamaktadır. Bunlar, aksine, hizmet kalitesinin, yerleşik işletmecinin erişim hızı ve diğer konularda belirlemiş olduğu parametrelere tabi olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, mümkün olan yerlerde yerel ağın paylaşıma açılması (SLU) yöntemi ile yeni fiber şebekelerde de fiziksel ayrıştırılmış erişimin devamlılığının sağlanması, yeni aktörlerin altyapı yatırımları ve inovasyon yapabilmeleri açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, “Yatırım Merdiveni” prensibinin basamakları, rekabetin tesisi ve geliştirilmesi ve perakende pazarlarda inovasyonunsağlanması açısından korunmalıdır.
Raporda, altı çizilen bir diğer nokta da Avrupa Komisyonu Dijital Ajandası’nın tüketici odaklı hedeflerine ulaşmaya çalışılırken Kurumsal müşterilerin de rekabet düzenlemelerinden yararlanabilmelerinin sağlanması gerekliliğidir.
Yatırım
Yeni piyasa aktörlerinin ve yerleşik işletmecilerin geçtiğimiz beş yıllık dönemdeki faiz ve vergiden önceki kazanç (EBIT) marjlarındaki değişimi baz alarak yatırım konusunda da AB sektöründeki tablonun olumlu olduğu belirtilmektedir.
Mevcut Düzenlemeler
Genel kural olarak Avrupa düzenleyici çerçevesi, rekabet hukuku ve ekonominin ilkelerini takip etmektedir ve sadece ilgili piyasalarda etkin piyasa gücüne dair göstergelerin varlığı halinde ilgili pazarda düzenlemeler uygulanmaktadır. AB kapsamında uygulamalarda birliğinin sağlanması açısından, Avrupa Komisyonu’nun öncül düzenleme gerektiren pazarları gösteren Tavsiye Kararında belirtilen pazarlarda, Ulusal Düzenleyici Otoriteler (NRA) öncül düzenleme yapmaktadır. Tavsiye Kararın mevcut halinde düzenleme yapılması öngörülen yedi Pazar bulunmaktadır. Bir istisna dışında bu pazarların tümü toptan pazarlardır.
Şimdiye kadar pek az düzenleyici kurum ilgili pazarlarda etkin piyasa gücünün bulunmadığı doğrultusunda karar vermiş bulunmaktadır. Bu durum, ilgili yedi pazarda da EPG konusunda genel bir sorunun varlığını göstermektedir. EPG’nin bulunmadığı yönündeki kararlar ise o ülkeye ve o pazara has koşulların var olduğunu göstermektedir.
Avrupa’da Düzenlemelerin Geleceği Konusunda Tavsiyeler
Rapordaki analizlerden anlaşıldığı üzere, geçmişten günümüze bakıldığında, mevcut düzenleyici çerçevenin daha önceki versiyonlara göre çok büyük değişiklikler içermediği belirtilmiştir. Tersine, iyi işleyen bu mevzuatta değişiklik yapılmasına ihtiyaç yoktur. Avrupa birtakım karamsarların söylediği gibi dünyanın gerisine düşmüş değil, tersine dünyadaki gelişmelere yetişmekte ve zaman zaman diğer ülkeleri geçmektedir.
Bu aşamada, düzenlemelerin ilgili piyasalardan gerekçesiz olarak kaldırılması sadece zararlı sonuçlara yol açacaktır. Tek başına Rekabet Hukukuna dayanmak yetersiz bir yaklaşım olduğu gibi sektörün gelecekteki gelişimini de olumsuz etkileyebilir. Rekabet hukuku, çok nadir durumlarda ve konunun dikkatle gözden geçirilmesi sonucunda uygulanabilir olmalıdır.
Rapora göre, “yatırım merdiveni” pazarın gelişimi için kritik olan ve geçerliliğini korumaya devam eden bir kavramdır. Giriş seviyesinde toptan erişim ürünleri olmadan – mesela Toptan Hat Kiralama (THK), Veri Akış Erişimi (VAE) gibi hizmetlerin yokluğunda – Piyasaya yeni girecek işletmecilerin yatırım yapmasına yönelik bir temel oluşturulamamakta, yeni işletmeciler etkin olarak rekabet edememekte ve inovasyon engellenmekte ve tüketici taleplerini karşılayamamaktadırlar. Piyasaya yeni giren işletmeciler çoğunlukla, YAPA’ya yatırım yapma kararını alırken, VAE yöntemi ile hizmet verdikleri abone sayılarını dikkate almaktadırlar. Yatırım merdiveni yaklaşımının, fiber için de mümkün olduğu kadar geniş çapta uygulanması gerekmektedir.
İlgili Pazarlara Yönelik Değişiklik Önerileri
Genel bir nokta olarak, AB genelindeki rekabet koşulları birbirinden farklıdır. Bu durumda, bazı pazarların düzenleme kapsamından çıkarılması AB kapsamında negatif etkilere neden olabilecektir. Ulusal düzenleyici kurumlar düzenleme yapılması öngörülen pazarların dışındaki diğer pazarlarda da düzenleme yapabilme yetkisine sahiptir, ancak, daha önce düzenleme kapsamındaki bir pazarın, düzenleme dışında tutulması düzenleyici Kurumlar açısında deregülasyon anlamı taşımaktadır.
İlgili Pazarlara Yönelik Öneriler şu şekildedir;
Sabit Ses Erişimi ve Sabit Çağrı Başlatma Pazarları (Piyasa 1 ve 2)
- Bu pazarlar ilgili pazarlar listesinden çıkarılmamalıdır. Halen bir çok ülkede, yerleşik işletmeciler perakende sabit erişim pazarında ve toptan sabit arama pazarında hakim durumdadır. Sabit erişim ve sabit çağrı başlatma pazarlarında halen piyasaya yüksek giriş engelleri bulunmaktadır.
- Avrupa Komisyonu, bu pazarları düzenleme kapsamından çıkarılmasının uygun olduğunu savunurken, öne sürülen delil ve olgular yetersizdir. Örneğin, Avrupa Komisyonu VOIP hizmetlerinin erişilebilirliğinin ve kullanımının arttığı olgusuna referans verirken, Avrupa’da hanelerin yalnızca %61’inin genişbant erişimine sahip olduğunu, geri kalan %39 için VOIP hizmetlerinin bir ikame olmadığını gözden kaçırmaktadır. Rekabet hukuku araçları da bu pazarlar için çok etkili bulunmamaktadır.
- Toptan Hat Kiralama (THK) yöntemi, ev ve işyeri kullanıcıları için önemli bir yöntem olarak görülmektedir. THK yönteminin uygulamasının devamı, Yerel Ağın Paylaşıma Açılması (YAPA) yönteminin ekonomik veya ulaşılabilir olmadığı yerlerde yeni işletmecilere (alternatif işletmecilere), genişbant erişimi olmayan kullanıcılar ve VOIP’i kaliteli bir hizmet olarak görmeyen kurumsal müşteriler için önemini korumaktadır.
- Her ne kadar taşıyıcı seçimi ve taşıyıcı önseçimi yöntemlerinin kullanımı azalmış olsa da, bu hizmetler, sabit arama hizmeti ücretleri üzerinde rekabetçi bir baskı oluşturmaktadır. Bu nedenle bu hizmetlerin devamı önemlidir. Bu hizmetlerin düzenlemeye tabi olması aynı zamanda, katma değerli çağrı başlatma hizmetlerinin rekabetçi bir şekilde sağlanması için önemlidir.
Sabit ve Mobil Çağrı Sonlandırma Pazarları (Pazar 3 ve 7)
- Bu pazarları da tavsiye kararın kapsamından çıkarmak için geçerli bir gerekçe bulunmamaktadır. Her işletmeci kendi şebekesinde çağrı sonlandırmaya ilişkin tekel durumundayken, bu pazarda düzenlemenin kalkması, şebeke işletmecilerinin sonlandırma ücretlerini herhangi bir rekabetçi baskı olmaksızın belirlemelerine neden olabilecektir.
Fiziksel Şebeke Altyapısına Erişim Pazarı ve Veri Akışı Erişimi Pazarı (Pazar 4 ve 5)
- Avrupa Komisyonu Fiziksel Şebeke Altyapısına Erişim Pazarı, “Toptan Yerel Erişim” adındaki, hem fiziksel hem de sanal yerel ağa ayrıştırılmış erişimi kapsayan yeni bir Pazar ile değiştirmeyi düşünmektedir. Ayrıca Komisyona göre, Veri Akış Erişimi Pazarı da “Toptan Merkezi Erişim” adında bir başka Pazar ile değiştirilmelidir.
- Fiziksel şebeke altyapısına erişim pazarının düzenlenmesinin, yatırım ve inovasyonun teşvikini desteklemek için kullanılacak en önemli yöntem olduğu artık kabul edilmektedir. Bu kapsamda, piyasaya yeni girecek işletmecilerin, yerleşik işletmeci kritik önem düzeyine sahiptir. Buna göre, sanal erişim, alternatif işletmecilere fiziksel erişimin sağladığı hareket serbestisini, inovasyonu sağlamamaktadır. Dolayısıyla sanal erişim yöntemi fiziksel erişim yöntemine yeterli bir alternatif olarak kabul edilmemelidir. Bu nedenle, düzenleyici kurumlar fiziksel şebeke erişimi yönteminin öncelikli olarak kullanmalıdır.
- Diğer taraftan vektoring yönteminin hayata geçirilmesi de Alt Yerel Ağa Erişim (SLU)yönteminin terk edilmesi için bir neden olarak görülmemelidir.
- Veri Akış Erişimi yöntemi ile sunulan ADSL ürünlerinin de sunumuna devam edilmesi ve hatta zorunlu tutulması gerekmektedir. Halen 10 milyon Avrupalı genişbant kullanıcısının veri akış erişimi yöntemi üzerinden internet hizmeti almaktadır. Bu yöntemin ortadan kaldırılması durumunda, bu tüketiciler genişbant hizmetlerine yönelik seçeneksiz kalacaklardır. Ayrıca, VAE yöntemi piyasaya yeni giren işletmeciler için, yatırım merdiveninin ilk basamaklarından biri olması nedeniyle de önemli görülmektedir.
Kiralık Devreler Pazarı (Pazar 6) ve Kurumsal VEA Pazarı
- Komisyon, yeni bir “toptan -yüksek kalite- erişim” pazarının tanımlanarak, kiralık devrelerde toptan sonlandırma kısmı ile diğer toptan kurumsal erişim hizmetlerini kapsaması yönünde öneride bulunmaktadır. Ancak bu noktada, toptan veri akışı erişimi yönteminin kiralık devreler ile ikame olmadığı söylemek gerekmektedir. Bunun nedeni olarak da toptan veri akış erişimi yönteminin, diğerinin tersine, asimetrik indirme ve yükleme hızları getirmesi ile tahsisli olmayan erişim sağlaması gösterilmektedir.
Sonuç
Elektronik haberleşme sektöründe inovasyonun ve yatırımların geleceği için piyasaya yeni giren işletmecilerin, düzenlemelere tabi olan, kilit toptan girdilere ulaşması çok büyük önem taşımaktadır. Şu andaki rejimin somut kazanımları halen hissedilmektedir. Yatırımlar artarken, tüketiciler de diğer ülkelerdekilerle kıyaslandığında fiyatlar ve hız açısından avantajlı durumdadırlar. “Şimdi her şeyi sil baştan değiştirmenin zamanı değil” dir. Özellikle tekel niteliğindeki hizmetlere erişimde düzenlemelere odaklanmaya devam etmek gerekmektedir ve bir takım pazarları düzenleme kapsamından çıkartmakta acele etmemek isabetli bir tutum olacaktır. Düzenleme ihtiyacı, özellikle Yeni Nesil Şebekelere (YNŞ) geçerken çok büyük bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır.
Rapora aşağıdaki linkten ulaşmak mümkündür;
