20. yüzyılın sonlarında 100 kişiye düşen telefon sayısı nasıl o ülkenin gelişmişliği hakkında fikir veren önemli bir gösterge idiyse artık günümüzde geniş bantlı, hızlı Internet kullanıcılarının nufusa oranı ülkelerin gelişmişliği ve kalkınmışlığı hakkında en önemli gösterge durumuna gelmiştir.
Bu yazı “Sektörün Liderlerinin Kendi Kalemlerinden; 2005 Nasıl Geçti” Dosyası kapsamında sunulmaktadır.
Abonelerin yüksek hızlı, genişbantlı Internet bağlantılarının arttırılması ve yaygınlaştırılması gelişmiş, modern ülkelerde özenle takip edilmektedir. Hızlı ve genişbantlı Internet bağlantılarının ülke çapında yaygınlığı ve uygun ekonomik şartlarla abonelere sunulmuş olması sadece ülkelerin haberleşme ve bilgi teknolojileri alanındaki gelişmelerinin ölçüsü olmayıp aynı zamanda o ülkenin gelişmişlik ölçüsüdür. 20. yüzyılın sonlarında 100 kişiye düşen telefon sayısı nasıl o ülkenin gelişmişliği hakkında fikir veren önemli bir gösterge idiyse artık günümüzde geniş bantlı, hızlı Internet kullanıcılarının nufusa oranı ülkelerin gelişmişliği ve kalkınmışlığı hakkında en önemli gösterge durumuna gelmiştir.
Gelişmiş ülkeler, geniş bantlı ve hızlı Internetin yurt sathında yaygınlaştırılmasını ve kullanıcılara uygun ekonomik şartlarla kullandırılmasını desteklemektedirler. Bazı ülkelerde, bilhassa Kuzey Amerika’da genişbantlı hızlı Internetin yaygınlaştırılması farklı teknolojik çözümler sunan işletmecilerin rekabetine dayanmaktadır, ancak Avrupa ülkelerinde Kablo TV şebekeleri yaygın olmadığı, için sözkonusu destekleme işlemleri büyük ölçüde o ülkenin-rekabet öncesi-düzenleyici kurullarının kararları doğrultusunda yürütülmektedir.
Fonksiyonel olarak Internet, TCP/IP protokolüne dayanan paket anahtarlamalı haberleşme şebekelerinin birbirleriyle bağlantısıdır. Böylece yeryüzündeki tüm hizmet (service) merkezlerinin büyük oranda uluslararası fiberoptik kablolar ile veya uydu hatlarıyla birbirine bağlandığı telefon (ses), data (veri), video (görüntü) ve diğer telekomünikasyon hizmetlerin sunulduğu bir yapı oluşturulmuştur. Bu yapı iki önemli bileşenden oluşur; bunlar uluslararası ve ulusal uzak mesafe bağlantıları (long haul-trunks) ile son kullanıcıya ulaşım(last mile) bağlantılarıdır.
Hızlı ve geniş bantlı Internetin yaygınlaştırılmasındaki en büyük darboğaz son kullanıcıya ulaşımın (last mile) sağlanmasında ortaya çıkmaktadır. Günümüzde bu amaçla yaygın olarak kullanılan belli başlı teknolojik çözümler ve kısa açıklamaları şu şekildedir.
Sayısal Abone Hattı-Digital Subscriber Line (DSL). Standart telefon kablosundan telefon konuşmalarına ait frekans bandının üstündeki frekanslardan gönderilen data sayesinde normal telefon hattının aynı zamanda yüksek hızlı digital hat olarak kullanılmasıdır. DSL’in 256 Kbps ile 52 Mbps arasında çalışabilen birkaç türü vardır, bunlar simetrik olmayan DSL (ADSL), yüksek hızlı DSL (HDSL), simetrik DSL(SDSL) ve çok yüksek hızlı DSL(VDSL) dir. DSL hatlarındaki hız mevcut telefon hattının kalitesine ve uzunluğuna bağımlıdır.
Kablo Modem-Cable Modem. Mevcut olan Kablo TV hatlarının kullanılarak yüksek hızlı ve geniş bantlı Internet hizmetinin verilmesini sağlayan bir metoddur. Kablo TV bağlantısında, televizyon programları yanında digital televizyon yayınları, yüksek hızlı ve geniş bantlı Internet bağlantısı, data ve diğer katma değerli telekomünikasyon hizmetleri verilebilir. Internet bağlantı hızı 1 Mbps ile 10 Mbps arasındadır ve bu hızlar Kablo TV hattının uzunluğuna bağımlı değildir.
Evlere fiber-Fiber to the Home (FTTH). Evlere çekilen fiber optik kablolar üzerinden 10Gbps hızına kadar yüksek hızlı ve geniş bantlı Internet bağlantısı, data, ses, video ve diğer katma değerli telekomünikasyon hizmetleri verilebilir.
Sabit telsiz ulaşımı-Fixed Wireless Acsess (FWA). Abonenin bulunduğu yere kurulan bir anten ile baz istasyonu arasında çalışan radyolink bağlantısıyla verilen yüksek hızlı ve geniş bantlı Internet hizmetidir; bu teknikte hız, 2Mbps üzerine kadar çıkmaktadır.
Geniş bantlı hızlı Internetin Türkiye sathında yaygın olarak kullanımının sağlanması ülkemizin genel kalkınmışlık göstergesi olması bakımından önemlidir. Dünya istatistiklerine baktığımızda bu konuda istenilen başarının 2005 yılı içinde sağlanamadığını görüyoruz.
Geniş bantlı hızlı Internet yurdumuzda ilk defa Kablo TV firmaları tarafından başlatılmış ancak gelir ortağı olan Türk Telekom’un geçmişteki olumsuz tutumu nedeniyle bu hizmetin yaygınlaştırılması sağlanamamıştır.
Türk Telekom 2005 yılı içerisinde ADSL uygulamasına hız vermiş, yeterli olmamakla birlikte kullanıcı sayısı bakımından küçümsenemiyecek değerlere ulaşılmıştır; ancak kullanıcıların gerek kurulum sırasındaki karşılaştıkları zorluklar ve gerekse de kullanım sırasındaki kalite sorunları nedeniyle bu uygulamanın 2005 yılı içinde başarıya ulaştığını ifade etmek güçtür.
Türk Telekom geniş bantlı hızlı Internet hizmetini bu güne kadar tekel rahatlığı içinde, müşteri memnuniyetini yeteri kadar gözönüne almadan sunmuştur. Bu arada Kablo TV firmalarının verdiği benzer hizmet ise Türk Telekom tarafından, haksız rekebetin örnek teşkil edecek uygulamaları ile, engellenmiştir.
2006’da geniş bantlı hızlı Internet hizmetinin uygun ve makul bir fiatla abonelere kaliteli olarak verilmesi için, 2005 yılının son aylarındaki gelişmelerle, iki büyük imkan ortaya çıkmıştır. Bunlar:
Türk Telekom’un özel sektöre satışı tamamlanmıştır. Türk Telekom’un yeni yönetiminin bilhassa işletme konularına temelden ve ciddi olarak yaklaşacağını ümit ediyorum. Bu bağlamda geniş bantlı hızlı Internet servisini DSL tekniği kullanarak vermeğe çalışan Türk Telekom’un kaliteli bir hizmet sunabilmesi için 2006 yılında öncelikle ve ivedilikle mevcut bakır iletkenli yeraltı telefon şebekesini DSL hizmetine uygun hale getirecek şebeke iyileştirme yatırımlarını yapması gerekecektir; bu iyileştirme tamamlanmadan Türkiye’de DSLin başarı kazanması teknik bakımdan oldukça güçtür.
DSL tekniği ile mevcut Internet Servis Sağlayıcılarının da abonlere hizmet sunmasına olanak yaratacak mevzuati düzenlemelerin bir an önce hayata geçirilmesi gereklidir; yapılacak olan iş mevcut bakır iletkenli yeraltı telefon şebekesinin Internet servis sağlayıcılarına da uygun koşullarla kullandırılmasının sağlanmasıdır. Bu konuda Telekomünikasyon Kurumu’na önemli işler düşmektedir, Türkiye bakır iletkenli yeraltı telefon şebekesi Türk Telekom tarafından DSL uygulamalarına imkan verecek şekilde iyileştirilirken, Telekomünikasyon Kurumu’nun konu hakkındaki tüm çalışmalarını tamamlaması hayati önem taşımaktadır.
Kablo TV şebekelerine Ruhsat verilmesi için son mevzuat düzenlemesi 6 Aralık 2005 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Böylece geniş bantlı ve hızlı Internet hizmeti için de kullanılan Kablo TV işlerinin önü açılmıştır.
Gelir paylaşımı esasına göre hizmet veren firmalar da dahil diğer isteklilerin Telekomünikasyon Kurumu’ na ruhsat almak için başvurdukları bilinmektedir.
İnternet Servis Sağlayıcıları ile yetkili diğer telekomünikasyon işletmecileri, Kablo TV işletmecilerinden uygun fiyatla kısa zamanda altyapıyı kiralayabilecekler bu sayede, abonelerine Kablo TV Şebekesini kullanarak geniş bantlı ve hızlı Internet hizmetlerini sunabileceklerdir.
Geniş bantlı ve hızlı Internetin uygun fiatla ancak rekabetçi bir ortamda abonelere sunulacağı açıktır. Halen rekabetçi ortamın önündeki engel Kablo TV altyapısı üzerinden kablo modem uygulamasına getirilen kısıtlamadır. Kablo TV firmalarına ruhsat verildiği gün bu kısıtlama ortadan kalkacaktır. Bugün için Kablo TV firmalarına ruhsat verilmesinin önünde hiçbir engel kalmamıştır.
Telekomünikasyon Kurumu tarafından kablolu televizyon hizmetlerine 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı verildiği gün, gerek taraflar arasında imzalanan gelir paylaşımı sözleşmelerinin 25. Maddesi ve gerekse konu ile ilgili yasal düzenlemeler uyarınca, Kablo TV şirketlerince gerçekleştirilen Kablo TV şebeke ve hizmetlerinin halen gelir paylaşımına gore hizmet vermekte olan özel şirketlere bırakılması sözleşme, yasa ve bundan önceki benzer gelir paylaşımı sözleşmelerine lisans verme uygulamaları gereğidir.
Nitekim, Kablo TV anlaşmaları gibi gelir paylaşımı esasına gore hizmet sunmakta olan GSM firmalarına, TURKCELL ve TELSİM’e lisans verildiğinde , GSM şebekesinin tüm mülkiyeti, tüm aboneleri ile birlikte lisansın verildiği gün GSM firmalarına geçmiştir; müteakiben Türk Telekom ile GSM firmaları arasında hesap kapatma (Sözleşme tasfiyesi) işlemleri yapılmıştır. Kablo TV firmalarının 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı almasını müteakip aynı işlemler ( GSM’de olduğu gibi) yapılacaktır.
2006 yılında sağlanacak rekabet ortamında DSL, Kablo Modem ve diğer teknolojik çözümler kullanılarak geniş bantlı ve hızlı Internet bağlantılarının abonelerce yaygın olarak kullanılacağına inanıyorum.
