Mart ayında telefon ücretlerine yapılan zamla ilgili tartışmalar bu haftaya damgasını vurdu. Sorun Tüketici Fiyat Endeksi’nde (TÜFE) yer alan sabit hatlardan yapılan telefon görüşmelerine ilişkin güncelleme.
Güncelleme sadece aralık ayında yapılır
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksi’nin mal sepetinin kapsamını ve harcama grubu ağırlıklarını, her yıl aralık ayında Hane Halkı Bütçe Anketi sonuçlarına göre güncellenmektedir. Güncelleme kuralı budur. Bu kural TÜİK’in 2007 yılına ilişkin endeks değişikliklerinin duyurulduğu 18 Ocak açıklamasının son cümlesinde de tekrarlanmış.
Hangi gerekçeyle olursa olsun sene içinde kapsam ve ağırlıkları değiştirirseniz bu endeksle kural dışı oynamaktır. Hele de bu değişiklik enflasyonu düşürüyorsa durum daha da ciddileşir.
TÜİK kendi koyduğu prensipleri çiğnemiş olur. İstenen sonucu elde etmek için keyfe göre güncelleme yaptığı kanaatini yaratır. Yapılan, kurumun yasasının 4. maddesinde belirtilen uyulması gereken ilkelere de aykırıdır.
TCMB: Martta güncelleme var
Merkez Bankası (TCMB), 9 Nisan’da yaptığı açıklamada TÜİK’in mart ayında güncelleme yaptığını ve bunun telefon zammının enflasyona etkisini azalttığını çok net söylüyor. Ortada çok vahim bir durum var.
Ancak kuralsız güncellemenin yapıldığının açıklandığı 9 Nisan tarihine kadar geçen süreç de içler acısıdır.
Her şey TCMB’nin 5 Mart 2007 tarihinde yayımlanan Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, telefon zamlarının mart ayında TÜFE’yi olumsuz etkileyeceği açıklamasıyla başlamıştır. Ancak rakamlar açıklandığında, TCMB’nin öngörüsünün tersine telefon zammının haberleşme grubu endeksini düşürdüğü görülmüştür.
TCMB eleştirilince açıkladı
Kamuoyunda TCMB’nin öngörüsündeki sapma tartışılırken banka 4 Nisan tarihli Mart Ayı Enflasyon Gelişmeleri raporunda haberleşme endeksindeki düşüşün gerekçelerini açıklamıştır. Ama bu açıklamada mart ayında endeksin güncellendiği adeta görmezden gelinmiştir.
Güncelleme açıklaması, hükümetin bir bakanının TCMB’yi telefon ücretlerinin enflasyona etkisini tahmin edememekle eleştirmesinden sonra 9 Nisan’da gelmiştir.
TÜİK ise aynı gün hem güncellemedim, hem de güncelledim anlamına gelen bir açıklama yapmıştır.
TÜİK sabit hattan şehiriçi, şehirlerarası, milletlerarası ve cep telefonlarına yapılan görüşme ücretlerini kapsayacak şekilde ortalama bir telefon ücretinin sene başında endekse konduğunu, Mart 2007 zammından sonra ise Telekom’dan alınan bilgilerle bunun detaylandırıldığını söylemiştir.
Saydamlık yok
Süte sinek düşmüştür. Saydamlık kuralı çiğnenmiştir. Her iki kurum da ekonomi politikalarının başarısı ve öngörülebilirlik açısından, inandırıcılıkları olmazsa olmaz kurumlardır. Ancak bu kurumlar güvenilirliğin ön şartı olan, kamuoyunu zamanında ve açıkça bilgilendirme ilkesine uymamışlardır.
Küresel piyasalar risk iştahlarının kabardığı dönemlerde bu yanlış uygulamaları ve ilke ihlallerini görmezden gelirler. Ancak bunu da bir kenara yazarlar. İştahsızlık başladığında da faturasını önümüze koyarlar. İnandırıcılık azaldıkça ülkenin risk primi artacaktır. Sorumlular bunun bedelini vakit geçirmeden ödemeli.
