Evrensel Hizmet Kanunu, Türk Telekomünikasyon A.Ş. nin özelleştirilmesi sonrasında, hizmet götürülmesinin ticari getirisi olmayan bölgelere temel telekomünikasyon hizmetlerinin götürülmesi amacı taşıyan, bu amaç ile bir fon oluşturulmasını ve bu fon kullanılarak hizmet götürülmesini öngören sosyal amaçlı bir kanun. Bu amacın gerçekleşmesi ve AB düzenlemelerine uyum açısından olumlu ve gerekli bir kanun.
Kanun Haziran 2005’te yürürlüğe girdi, belki eleştirmek için geç kalınmış olabilir ancak aşağıdaki iki noktayı belirtmekte yarar var.
* Fonun gelirleri için GSM işletmecilerinin Hazine’ye vermekte oldukları payın bir bölümünü bu fona aktarmaları istendi. Yani bu iş için yerleşmiş bir piyasa olan mobil sektör işletmecilerinin fazladan bir ödeme yapmaması öngörüldü. Ancak piyasaya yeni girecek olan diğer tüm işletmecilerin ciroları üzerinden %1 pay kesiliyor. Bu da piyasaya giriş engeli oluşturuyor. Halbuki tam tersi olmalıydı.
* Bu fonun yürütülmesi uzman kuruluş olan Telekomünikasyon Kurumu (TK)’na bırakılması daha iyi olurdu. Bu Kanunun yürütülmesi için gerekli olan Yönetmeliğin henüz yürürlüğe girmemesinin yarattığı belirsizlikler ise yeni işletmecileri zor durumda bırakıyor.İşletmeciler, Evrensel Hizmet Fonu’na ödeyecekleri katkıların hesaplanmasında aşağıdaki iki konunun açıklığa kavuşturulması gerekiyor;
1- İşletmeci olan şirketlerin bir kısmı gelirlerinin bir bölümünü yurt dışından elde ediyorlar, diğer bir kısmı ise gelirlerini işletmecilik faaliyetlerinin yanı sıra teçhizat satışı, montajı veya danışmanlık gibi alanlardan elde ediyorlar. %1’lik katkı payının hesaplanmasında sadece telekomünikasyon işletmeciliği lisansı kapsamında ve yurtiçinde elde ettikleri gelir esas alınmalıdır. Halbuki Bakanlık “tüm gelirler üzerinden %1 ödenmelidir” diyor.
2- Kanun Haziran 2005’te yürürlüğe girdiğinden, 2005’in gelirlerinin hesaplanmasında Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren elde edilen gelirler baz alınmalıdır. Maliye Bakanlığı ise 2005’in tüm gelirlerini baz almak istiyor.
Kanun ile ilgili belirtmek istediğim bir diğer husus ise, bu fonda toplanan paraların Kanun’a uygun yöntem ile ve Kanun’da belirtilen amaçlara uygun olarak harcanması gerektiği. Basından izlediğimiz kadarı ile bu fondan 25 Milyon YTL’nin okullara bilgisayar alımı için Milli Eğitim Bakanlığına tahsis edildiği yönünde. Halbuki Evrensel Hizmet Kanunu’nun amacı bu değil.
