YusufAta Arıak : “Serbestleşmenin başladığı 2004 yılından itibaren, sadece uzak mesafe görüşmeleri rekabete açılmıştı. Yeni Elektronik Haberleşme Kanununun Yetkilendirme bölümünün 10 Mayıs tarihinde yürürlüğe girmesi ile birlikte, pazarın şimdiye kadar resmi olarak rekabete kapalı tutulan %73’lük bölümü daha yasal olarak rekabete açılmış oldu.”
“10 mayıs itibariyle, şehiriçi telefon servisi rekabete açıldı” şeklinde bir haberimizi[1] okudunuz. Konuyu . Telekom sektörünün içinden gelenler biliyor ama diğer bir kesim okuyucumuzdan neyin açıldığını soranlar var. Biz de bu konudaki kendi sorularımızla, okuyucularımızın bazı sorularını, Serbest Telekom İşletmeciler Derneği Telkoder’in başkanı Yusuf Ata Arıak’a sorduk.
turk.internet.com : Şehiriçi telefonların açılması ne anlama geliyor? Neden şehiriçi telefonlar rekabete açılmak zorunda?
Yusuf Ata Arıak : Türkiye’deki sabit telefon pazarının %38’ini “sabit ücretler”, %35’ini “şehiriçi görüşmeler” ve %25’ini ise “uzak mesafe görüşmeleri” oluşturuyor.
Serbestleşmenin başladığı 2004 yılından itibaren, sadece uzak mesafe görüşmeleri rekabete açılmıştı. Yeni Elektronik Haberleşme Kanununun Yetkilendirme bölümünün 10 Mayıs tarihinde yürürlüğe girmesi ile birlikte, pazarın şimdiye kadar resmi olarak rekabete kapalı tutulan %73’lük bölümü daha yasal olarak rekabete açılmış oldu.
Görüldüğü gibi sabit telefon pazarının büyük bölümü Şehiriçi ve sabit ücretlerden oluşuyor. Yeni işletmeciler bu alanda hizmet veremiyor ve rekabet yaratamıyordu. Vatandaşların rekabetin nimetlerinden faydalanabilmeleri için şehiriçinin rekabete açılması gerekiyordu.
Ancak yasal olarak rekabete açılma, tüketiciye bu durumdan faydalanmayı hala tam olarak sağlamıyor. Çünkü tüketicilerin % 50 sinin kullandığı tarifeler tüketiciyi tek işletmeciye bağlıyor.
turk.internet.com : 2004’de serbestleşme başladığında neden şehiriçi de açılmadı?
Yusuf Ata Arıak : Bilindiği gibi, sabit telefon hizmetleri için Türk Telekom’a tanınan tekel hakkı 2004 yılı başında sona ermişti. Şehiriçi telefon hizmetinin rekabete açılmasının önünde ise yasal bir engel bulunmuyordu.
Ancak mayıs 2004 tarihinde sadece Uzak Mesafe Telefon hizmetleri için lisanslar verildi, şehiriçi rekabete açılmadı. 2007 yılında BTK’nın gerekli yönetmeliği çıkarttığı halde, Türk Telekom’un mahkemeye taşıması nedeniyle zaman kaybı oldu. Hukuki sorunları, Sayın Bakan’ın da müdahelesi ile aşabilmek de zaman aldı.
turk.internet.com : Başka ülkelerde uygulama nasıldır? Sehiriçi ne kadar süre sonra açıldı?
Yusuf Ata Arıak : Başka ülkelere baktığımızda, şehiriçinin rekabete açılmasının Danimarka’da 2,5 yıl, Avusturya’da 2 yıl, Hollanda’da 3 yıl, İsviçre’de 9 ay, İtalya’da 2,5 yıl, İspanya’da 3,5 yıl ve Portekiz’de 1 yıl sürdüğünü görüyoruz. Bizde ise bu süre 5 yılı aşmıştır.
Bugün AB ülkeleri tüketicilerinin %30’u şehiriçi telefon hizmetini alternatif işletmecilerden almaktadırlar.
turk.internet.com : Şehiriçi’nin Rekabete açılması neden gerekli?
Yusuf Ata Arıak : Vatandaşlarımızın telekomünikasyon hizmetlerini satın alırken hem kalite hem de fiyat avantajlarından yararlanabilmeleri için en önemli yöntem Rekabetin sağlanmasıdır. Bunun en güzel örneğini Uzak Mesafe Telefon hizmetlerinin 2004 yılında rekabete açılması sonrasında yaşadık. Bu alanın rekabete açılmasının hemen öncesinde Türk Telekom tarihinde ilk defa önce %80’e varan oranda ve daha sonra da %50’ye varan çok büyük indirimler yaptı. Rekabet öncesinde bir dakikalık ABD görüşmesi 120 Kuruş iken, bugün 7 Kuruş’a indi.
Oysa aynı dönemde, rekabete açılmayan şehiriçi ve sabit ücretlere zamlar yapıldığını gördük.
Şehiriçi konuşma rekabeti 5 yıl önce başlamış olsaydı, bu zamlar yapılmayacak, aksine indirimler yapıldığını görecektik. Kısacası, bu gecikme tüketicilerin 5 yıl boyunca şehiriçi görüşmeleri için daha yüksek bir bedel ödemelerine neden olmuştur.
Turk.internet.com : Şehiriçi ve dışında rekabetin tam olması açısından Numaralama sisteminin eksik olduğu belirtiliyor. Bunun eksik olmasi ne anlama geliyor? Numaralandırma ne zaman tamamlanacak?
Yusuf Ata Arıak : Bu gün sadece 3 cep telefonu işletmecisi ile Türk Telekom ve uydu telefonu işletmecileri abonelerine numara tahsis edebiliyorlar. Henüz alternatif işletmecilerin abonelerine numara tahsis etme hakları bulunmuyor.
Bunun sağlanabilmesi için Numaralandırma Yönetmeliğinin yayınlanması ve numara kullanım hakkı bedelinin belirlenmesi için Bakanlar Kurulu kararı çıkarılması gerekiyor.
Aslında bu işlem sadece bir formaliteden ibaret. Çünkü numara kullanım ücretleri zaten var, Elektronik Haberleşme Kanunu ile şimdi bunun Bakanlar Kurulu’na onaylatılması gibi ek bir işlem getirildi. Kanun görüşmeleri sırasında böyle olmaması gerektiğini, ülkemizde tahsis edilebilecek on milyar abone numarası bulunduğunu, bunun sadece yüz milyonunun kullanılmakta olduğunu söyledik ama, kanun böyle çıktı. Zaten gecikmiş olan bu formalitenin bir kaç hafta içerisinde tamamlanmasını bekliyoruz.
Alternatif işletmecilerin abonelerinin şehiriçi dahil olmak üzere, tüm görüşmelerini yapabilmeleri ve diğer telefon kullanıcıları tarafından aranabilmeleri için, alternatif işletmecilerin abonelerine numara tahsis edebilmeleri gerekiyor.
Röportajın devamını Arıak : Yeni Kanunla Lisans Alma Ortadan Kalktı, Bildirim Usülü Geldi – 2 başlığı altında okuyabilirsiniz.
