Telekomünikasyon sektörünün serbestleşmesiyle 16 ay önce pazara giren 44 uzak mesafe telefon hizmeti işletmecisi, Türk Telekom’un yüksek ara bağlantı ücreti sebebiyle umduğunu bulamadı.
İstihdamın 6 binden 2 bine gerilediği sektörde firmalar kepenk kapatmaya başladı. Telkoder Başkanı Yusuf Ata Arıak, firmaların son nefesini alıp vermekte olduklarını söyledi. Kötü gidişten kurtulmak isteyen sektör temsilcileri, gözlerini Telekom’u alan Oger’e çevirdi. 15 Ağustos’ta Telekomünikasyon Kurumu ile yapacakları toplantıyı bekleyen firmalar, Oger’e mesaj verecek. Türk Telekom döneminde kendilerine çalışma alanı bırakılmadığını savunan firmalar, Oger’in de aynı şekilde davranması halinde sektörden çekileceklerinin sinyallerini veriyor.
Telekomünikasyon sektörünün serbestleşmesinin ardından başlayan yeni dönemde geçen yıl 9 şirket A, 22 şirket B, 13 şirket de C tipi telekom lisansı aldı. Bu lisanslar için 100 ile 500 bin yeni lira arasında değişen miktarda ücret ödendi. Ancak bu şirketlerden sadece 23’ü ara bağlantı sözleşmesi imzalarken, 5’i Aralık 2004’ten bu yana Uzak Mesafe Telefon Hizmeti (UMTH) verebiliyor. Her firma ortalama 500 bin ile 5 milyon dolar arasında personel, yer ve tanıtım harcaması yaparak ‘ucuz alo’ sloganıyla yola çıktı. Şirketlerin masrafı bununla sınırlı kalmadı. Her yıl Telekom’a lisans bedelinin 15’te biri kadar yıllık ücret ödeyen şirketler, yıl sonunda cirolarının da belli bir kısmını kuruma aktarıyor. Avrupa’da 14 bin lira civarında olan ara bağlantıya tam 4 kat fazla (56 bin lira) ödeniyor. İşletme sahiplerine göre bunun en büyük sebebi, Türk Telekom’un daha önceden tamamlayacağını söylediği, ancak gerçekleştirmediği teknik altyapı hizmeti. 1,5 yıllık sürede sektöre 500 milyon dolarlık yatırım yapılırken, 6 bin kişilik de istihdam sağlandı. Ancak umulan olmayınca yapılan yatırım eridi, çalışan sayısı da 2 bine düştü. “Piyasaya girince devletin politikaları sonucu elimiz böğrümüzde kaldı. Hayal kırıklığına uğradık.” diyen Serbest Telekom İşletmecileri Derneği (Telkoder) Başkanı Yusuf Ata Arıak, firmaların son nefesini alıp vermekte olduğunu dile getirdi. Sektöre yeniden canlılık getirmek için 15 Ağustos 2005’te Telekomünikasyon Kurumu ile toplantı yapacaklarını açıklayan Arıak, düştükleri olumsuz durumdan Telekom’un yeni sahibi Oger’le çıkış yolları arayacaklarını kaydetti. Arıak, yapılacak görüşmelerden firmaları düzlüğe çıkaracak sonuçlar çıkmadığı takdirde Türkiye’nin lokomotifi olacak bir sektörün yok olacağını ifade etti. Oger’in Genel Müdürü Paul Doany ile bir görüşme yaptıklarını hatırlatan Arıak, “Sayın Doany’e ‘Türk Telekom bize bir türlü yol vermedi. Siz bizimle savaşacak mısınız yoksa işbirliğine mi gideceksiniz?’ diye sordum, o da ‘İşbirliğine gitmek için her yolu deneyeceğiz.’ şeklinde cevap verdi. Umarım bu sözünü unutmaz.” diye konuştu.
Firmaların sessiz bekleyişi ise sürüyor. Satko & Netone Telekom AŞ’nin Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Çelebiler, 1,5 milyon yeni liralık yatırımın şu ana kadar kendilerine dönüşümünün olmadığını söyledi. Devletin sağladığı altyapıya güvenerek lisans aldıklarını bildiren Çelebiler, Telekom’un politikalarıyla kepenk kapatma noktasına geldiklerini dile getirdi. “Bu zamana kadar sabrettik, dayandık.” diyen Çelebiler, Oger’in de aynı yöntemleri kullanmasının sektörün bitmesi anlamına geleceğini söyledi. Oytelnet Genel Müdürü Murat Özbilen ise Avrupa’daki durumu incelediklerini ve Telekom’un bu yapısıyla doğru rekabete izin vermeyeceğini anladıkları için lisans almadıklarını belirtiyor. Özbilen, özelleşme sonrası Oger’in tavrına göre pazara gireceklerini aktarıyor. Konuşma ücretlerinde Telekom’a göre yüzde 70’lere varan indirimler uygulayan Rocktel de Oger’in uygulayacağı politikalardan umutlu. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Kaya, “Telekom bizimle devleti arkasına alarak mücadele ediyordu. Oger bizim gibi özel olacağı için haksız reka-bet yapmaz.” şeklinde konuştu.
ŞİRKETLER ÜST KURULDAN NE İSTEYECEK?
Türk Telekom şebekelerinin A ve B tipi lisans alan işletmeler için uygun hale getirilmesi. (Şebekelerin B tipi için 17 Kasım 2004’te, A tipi için ise 17 Mayıs 2005’te tamamlanması gerekiyordu.)
A ve B tipi lisans için Telekom ile firmalar arasında ara bağlantı sözleşmesi imzalanması. (Halen lisans alan ancak sözleşme imzalamayan firmalar bulunuyor.)
Telekomünikasyon Kurumu tarafından belirlenen ara bağlantı ücretlerinin uygulanması. (Üst Kurul ara bağlantı ücretlerini Avrupa standartlarında belirledi. Ancak Telekom bunun 4 katı ücret istiyor. Ara bağlantı ücretleri AB’de alan içi 14 bin, alan dışı 18 bin TL)
GSM işletmecileri ile imzalanan veya imzalanması gereken ara bağlantı anlaşmalarının gözden geçirilmesi.
Telekom’un birçok santral bölgesinden UMTH görüşmesi sağlayamaması. (Telekom’un ‘HesaplıHat ve YazlıkHat’ tarifelerini seçenler UMTH araması yapamıyor. Bu işletmeler 20 milyon abonenin 7 milyonuna hiçbir şekilde ulaşamıyor. Ayrıca ankesörlü telefonların da büyük bir kısmından görüşme sağlanamıyor.)
UMTH işletmecilerinin Telekom’un elinde olan yurtiçi kiralık hatlar toptan tarifesinden yararlanmasında yaşadığı zorluklar.
İşletmelerden alınan cironun yüzde 0,35’lik kısmına denk gelen kurum masraflarına katkı payı.
Sektörde alınan yüksek vergiler.
Telekom’un işletmecilere ve bayilerine hat vermeme, taahhütname imzalatma, nakil isteklerini yerine getirmeme gibi uygulamaları ve lisans verdiği firmaları dava etmesi.
GSM işletmecilerinden ilave katkı alınmaması, ancak UMTH işletmecilerinin gelirlerinden yüzde 1 katkı alınması.
