Kablo TV, değişik transmisyon ortamlarından gelen analog ve/veya sayısal radyo, televizyon (TV) ve data sinyallerinin birleştirilip çoklanarak sayısal paketler ve/veya analog sinyaller halinde, fiber ve/veya koaksiyel kablolar üzerinden abonelere/kullanıcılara, etkileşimli haberleşmeyi (interaktiviteyi) sağlayacak şekilde, iletilmesidir. Kablo TV işletmeciliğinde abonelere/kullanıcılara geniş bantlı ve hızlı Internet erişimi, geniş band data aktarımı, sayısal ve/veya analog TV ve radyo yayını, multimedya ve VoIP hizmetleri verilmektedir.
Dünyada hızlı bir gelişme gösteren kısaca kablo TV (Cable TV) olarak tanımlanan kablo ağı ilk döneminde sadece analog televizyon yayınlarının kesintisiz ve net bir şekilde tek yönlü olarak televizyon izleyicilerine ulaştırılmasına yönelik geliştirilmiş idi. Bu alt yapının özellikle fiber koaksiyel karma (HFC) yapıya dönüşmesi şebekenin çift yönlü olarak kurulmasına imkan sağlamıştır; bu sayede mevcut bakır kablolu telekomünikasyon altyapısı ile verilen tüm hizmetler Kablo TV şebekesi ile de verilebilir hale gelmiş ayrıca bir üstünlük olarak son kullanıcıya doğru daha geniş frekans bandı sağlandığı için geniş bandlı telekomünikasyon hizmetlerinin de verilebilmesine imkan sağlanmıştır.
Yurdumuzda halen İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Antalya, Gaziantep, Bursa, Konya, Kayseri, Denizli, Mersin, İzmit, Eskişehir, Zonguldak, Balıkesir, Samsun, Adapazarı, Tekirdağ, Erzurum, Yalova il Merkezleri ile Tarsus, Gölcük, Körfez, Gebze, Karadeniz Ereğli, Alaplı, Devrek, Çaycuma, Bandırma, Çerkezköy, Çorlu, Çınarcık, Çiftlikköy ilçelerinde Kablo TV hizmeti verilmektedir. Bu yerlerde 2003 Ocak ayı itibariyle 2.500.000 aboneye hizmet sunabilecek kapasitede altyapı kurulmuş olup halen şebekeye bağlı 1.000.000 abone bulunmaktadır; bu tarih itibariyle Kablo TV şebekesi üzerinden TTNet’e bağlı Internet abone sayısı 19.000’dir.
Türkiye’de Kablo TV şebekesinin kurulup işletilmesi özel firmaların Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile imzaladıkları Gelir Paylaşımı Sözleşmelerine göre yapılmaktadır. Bu sözleşmeler gereği, Kablo TV şebekesinin tüm yatırım, işletme ve bakım giderleri gelir paylaşımcı özel firmalar tarafından karşılanmaktadır. Türk Telekomünikasyon A.Ş. (TTAŞ) ise sadece faturalama ve tahsilat işlemlerini yürütüp, ücret tarifelerini tespit etmektedir. TTAŞ ayrıca Kablo TV şebekeleri üzerinden bağlanacak TV kanalları ve bu şebekeden hangi hizmetlerin verileceğini tespit etmektedir. Kablo TV gelir paylaşımı sözleşmelerine göre, sözleşme kapsamında kurulmuş olan sistemlerin çıplak mülkiyeti sözleşme süresince gelir paylaşımcı firmalara aittir.
TTAŞ, gelir paylaşımcı firmalarca yatırımı yapılmış bulunan digital TV yayınlarını başlatmamıştır. TTAŞ, Kablo TV şebekesi üzerinden Internet bağlantısının sadece TTNet’e yapılmasına izin vermektedir, bu konuda Rekabet Kurulu’nun Kablo TV şebekesi üzerinden diğer Internet Servis Sağlayıcılarına da TTNet ile aynı şartlarla Internet bağlantısı verilmesi konusundaki kararını uygulamamaktadır. TTAŞ, VoIP hizmetinin sadece Kablo TV şebekesi içinde verilmesine izin vererek bu hizmetin gelişmesini engellemektedir.
Telekomünikasyon hizmetlerinin düzenlenmesi konusunda 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu’yla Telekomünikasyon Kurumu görevlendirilmiştir. Telekomünikasyon Kurumu, Telekomünikasyon hizmetlerinin hangi tür Lisans (yetki belgesi) ile verileceğinin belirlenmesine ilişkin genel prensiplerin tespit edilmesi için 19/10/2001 tarihinde yapılan 46. Kurul toplantısında alınan 2001/338 sayılı karara göre Kablo TV hizmetlerinin 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı verilerek lisanslaştırılacağı kararlaştırılmıştır.
Telekomünikasyon Hizmetleri konusunda Avrupa Birliğince kabul edilen en son mevzuatta, “Oransallık ilkesi uyarınca Üye Devletler, elektronik iletişim hizmetlerinin sağlanmasında ve elektronik iletişim ağları kurulması ve hizmete verilmesinde bir ruhsatlandırma rejimi değil, genel bir izin rejimi uygulayacaklardır” hükmü yeralmaktadır.
Ayrıca aynı mevzuatta Kablo TV şebekeleri hakkında ise,
“Her Üye Devlet, kamu elektronik iletişim ağları ile hizmet sunan hiçbir işletmenin; söz konusu Üye Devlet’in denetiminde olması veya özel haklardan yararlanması; kamu elektronik iletişim ağları ve kamuya açık telefon hizmetleri temini alanında ortak pazarın önemli bir kısmında baskın durumda olması ve aynı coğrafik alanda özel veya münhasır haklar çerçevesinde kurulmuş bir kablo televizyon ağı işletmesi durumunda kablo televizyon ağını, diğer kamu elektronik iletişim ağları için kullandığı aynı tüzel kişiliği kullanmak suretiyle işletmesini engelleyecektir” hükmü bulunmaktadır.
Türkiye’de telekomünikasyon konusu ile ilgilenen ve bir şekilde karar organları içinde yer alan birçok kurum, kuruluş, organizasyon ve kişilerin bildiğinin aksine, Türk Telekomünikasyon A.Ş.’ ile gelir paylaşımı sözleşmesi imzalayan özel firmalar, Türk Telekomünikasyon A.Ş’in Kablo TV işletmesi konusunda yüklenicisi değil, gelir ortağıdır. Ülkemizdeki kablo TV şebekelerinin tüm mülkiyeti Türk Telekomikasyon A.Ş.’ne ait değildir; zira, Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile imzalanan ve matbu olan gelir paylaşımı sözleşmelerinin 19.maddesi; “Bu sözleşme kapsamında kurulacak olan şebeke ve teçhizatın çıplak mülkiyeti sözleşmenin herhangi bir sebeple feshine veya süresinin bitimine kadar firmaya aittir.” hükmünü amirdir.
Uygun rekabet ortamının yaratılabilmesi açısından, ABD ve Avrupa Topluluğu ülkelerinde olduğu gibi, Kablo TV hizmetlerinin, yerel telefon şebekesini elinde bulunduran yerleşik operatörlerin kontrolünden çıkarılması gereklidir. Ancak, ülkemizdeki Kablo TV şebekeleri, ABD ve Avrupa Topluluğuna üye ülkelerdekilerden farklı bir şekilde kurulduğu için, kablo TV şebekelerinin yerleşik operatörün dışındaki özel teşebbüs veya teşebbüs birliklerine devredilmesi yönteminin de farklı olması gereklidir.
Zira bilindiği gibi, örnek alınan ülkelerdeki kablo TV şebekelerinin tüm yatırım ve işletme giderleri yerleşik operatörler tarafından karşılanmıştır. Bu şebekelerin yerleşik operatörlerin kontrolünden çıkarılması, önce şebekelerin yerleşik operatörlerin kurduğu farklı şirketlere devredilmesi, daha sonra da bu şirketlerin özelleştirilmesi ile sağlanmıştır.
Oysa ülkemizde, yukarıda açıklandığı üzere yerleşik operatör olan Türk Telekom, gelir paylaşımı sözleşmeleri çerçevesinde yatırım masraflarına katılmamış, kablo TV şebekelerinin tüm yatırım harcamaları mevcut gelir ortağı firmalar tarafından yapılmış, işletme ve tüm diğer giderleri de yine bu firmalar tarafından karşlanmıştır (karşılanmaktadır). Dolayısıyla ülkemizdeki Kablo TV şebekelerinin, örnek alınan ülkelerden daha farklı bir şekilde özelleştirilmelerinin sağlanması ve böylece kablo TV şebekelerinin yerleşik operatörün kontrolünden çıkarılması gerekir.
Yukarıda açıklanan durum çerçevesinde, Telekomünikasyon Kurumu’nca, Kablo TV Gelir Ortaklığı sözleşmelerine göre halen Kablo TV hizmeti sunan firmalara, hizmet verdikleri bölgelerde, öncelikle Kablo TV 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı’nın en kısa zamanda verilmesi gerekmektedir. Ayrıca Kablo TV lisans bölgelerinde talep eden her yeni işletmeciye talepte bulunacağı her bölge için 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı verilmelidir. TTAŞ’nin de Avrupa Birliği Telekomünikasyon uyum yasaları çerçevesinde Kablo TV işlerini ayrı bir tüzel kişilik altında toplayıp bünyesinden ayırarak istediği kablo TV lisans bölgesinde hizmet vermesi mümkündür.
Kablo TV lisansı hakkında belirleyici bazı özellikler şu şekilde sıralanabilir.
1.Lisans Türü: Kablo TV hizmetleri için verilecek lisansın türü 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu çerçevesinde, Telekomünikasyon Kurumu’nun aldığı karar gereğince, 2.tip Telekomünikasyon Ruhsatı şeklinde olmalıdır.
2.Lisans Süresi: Kablo TV hizmetleri için verilecek 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatının süresi Telekomünikasyon Kurumu’nun verdiği benzer lisanslar gibi 25 yıl ve yenilenebilir olmalıdır.
3.Lisans Ücreti: Kablo TV Hizmetleri için verilecek 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı ücreti abone başına yıllık olarak takdir edilmeli ve işletme yılı başında yıllık olarak ödenmelidir. Kablo TV işletmeciliğine yeni başlayacak olan ve hiç abonesi bulunmayan firmalardan başlangıçta 2.000 ABD Doları karşılığında 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı ücreti alınmalıdır. Kablo TV 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsat ücreti olarak abone başına yıllık en fazla 0,04 ABD Doları alınmalıdır. Bu ücret yıllık 2.000 ABD Dolarının altında olmamalıdır.
4.Lisans Bölgeleri:Lisans uygulaması bölgesel olmalıdır. Vilayet merkezi ilçeleri ile birlikte müstakil bir lisans bölgesi olarak tanımlanmalıdır. Ancak halen Kablo TV Gelir Paylaşımı ile hizmet verilen Kablo TV bölgeleri aynen muhafaza edilmelidir. Kablo TV hizmetleri için verilecek 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı her lisans bölgesi için ayrı ayrı verilmelidir.
5.Lisans Sayısı : Lisans sayısına bir sınırlama getirilmemelidir, kablo TV lisans bölgelerinin her birinde talep eden her firmaya o bölge için 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı verilmelidir. Her firma istediği bölgeler için ayrı ayrı 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı başvurusu yapıp her bölge için ayrı ayrı 2.Tip Telekomünikasyon Ruhsatı alabilmelidir; bu konuda herhangi bir kısıtlama olmamalıdır.
