Telekom sektöründe serbestleşmeye 49 gün kaldı. Ancak sektörde çoğu konuda neler olacağı belirsiz. Serbestleşme konusunu TELKODER Yönetim Kurulu Üyesi ve AT&T Türkiye Genel Müdürü Figen Tokay’a sorduk.
Serbestleşmenin sonucunda neler olabileceği konusunda çeşitli yorumlar yapılıyor. Biz Figen Hanım’dan cevaplarını mümkün olduğu kadar herkesin anlayabileceği dilde ifade etmesini rica ettik.
Türk.internet.com : Serbestleşme telekomünikasyon sektörünü nasıl etkileyecek ?
Figen Tokay : Serbestleşme, Ülkemizde telekomünikasyon hizmetlerinin Türk Telekom A.Ş. nin yanı sıra diğer işletmeciler tarafından da verilebilmesi olarak tanımlanmaktadır. Türk Telekom A.Ş. ye ait olan telefon ve altyapı kurma tekel hakları 01.01.2004 tarihinde sona eriyor.
Bu soruya yanıt olarak olumsuz hiç bir şey söylemek mümkün değil:
Maaliyetler düşecek (özellikle telefon hizmetlerinde )
Ucuzlayan hizmetlerde talep artışları olacak
Yeni işletmeciler ve yeni hizmetler piyasaya girecek
Telekomünikasyon sektörüne yapılacak yatırımlar artacak.
Türkiye telekomünikasyon hizmetleri pazarı 10 Milyar USD ve %83’ü telefon (sabit ve mobil) hizmetlerinden . Büyüme potansiyeli olan veri iletişimi hizmetleri sadece %17’lik bir paya sahip. Şu anda pek fazla görülmeyen Kablo TV ve diğer hizmetleri de katarsak, uzun vadede pazarın büyüyeceğini görebiliriz.
Türk.internet.com : Lisansların verilmeyişi sektörü nasıl etkiledi?
Figen Tokay : 2000 yılında çıkarılan Kanun ile tekelin sona ereceği tarih belirlenmiş ve kurulan Telekomünikasyon Kurumu’nun da gerekli ruhsat ve lisansları vermesi görev olarak tanımlanmıştır. Ancak ne yazık ki bu geçen 3.5 yıllık sürede sadece uydu platformu ve ISP lisansları vs.(Şubat 2002’de) verilebilmiştir. Bunun sonuçlarını şöyle özetleyebiliriz:
Gayri kanuni faaliyetler başladı
Gayri kanuni işler yapmak istemeyen firmalar, verebilecekleri halde bazı hizmeleri veremediler
Telekom sektörüne yatırım yapmak isteyenler (yerli ve yabancı yatırımcı) ortamın bu belirsizlik ve durağanlığından , yatırım yapmama/erteleme kararları aldılar.
Telekom sektörü oldukça kısıtlı bir pazarda (kendi içinde kapalı bir daire) kaldı
Türk.internet.com :Türk Telekom’un özelleştirilmesinden önce serbestleşmenin sağlanması, Türk Telekom’u nasıl etkileyecek ?
Figen Tokay : Türk Telekom Türkiyenin her yerine yatırım yapmış, en ücra yerlere hizmet götürmüş bir şirket. Ülkemize değerli katkıları olmuş ve her ne olursa olsun bundan sonra da olmaya devam edecek. Çünkü dünyanın her yerinde ‘incumbent’ işletmeci , etkisini serbestleşmeden sonra da sürdürmüştür. Bu nedenle Türk Telekom’un etkin varlığını sürdüreceği bir gerçektir.
Ilk akla gelen ve devlette genellikle endişe uyandıran , telekom gelirlerin azalacağıdır. Ancak bu tek yönlü bir bakış . Kısa vadede yaşanacak gelir kayıplarını değil, uzun vadede oluşturacağımız pozitif atmosferi düşünmemiz gerek: Türk Telekom’un
Ses trafiğinden dolayı gelir kayıpları olacak
Tüketici ve şirketlerin harcamalarında artış olacak
Türk Telekom. Hizmet kalitesini artırmak zorunda kalacak
Tam kapasitesi ile kullanamadığı bakır kablolar, Kablo TV şebekesi, uydular, yurt dışı fiber hatlarını kullanmaya başlayacak
Bu nedenle gelirlerinde bir artış gerçekleşecek
Türk.internet.com : Serbestleşmeye şirketler hazır mı ?
Figen Tokay : Bu sorunun yanıtı hem evet, hem de hayır.
Evet çünkü bir çok şirket bunu planlamaya çalisiyor, hazırlıklar ve görüsmeler yapıyor.
Hayır çünkü, serbestleşmeye tam olarak 50 günümüz olmasına rağmen, 2004 yılında verilebilecek çeşitli hizmetler için gerekli lisans ve yönetmelikler hala hazır değil. Bu nedenle şirketler kendilerinden neler bekleneceğini ve yaptıkları planlarının herşeyi kapsayıp kapsamadığını tam olarak bilemiyorlar.
Türk.internet.com : Serbestleşmeden sonra büyüme nasıl olur?
Figen Tokay : Serbestleşme sonrası, tam olarak şu kadar büyüme yaşarız diye somut bir öngörü yapmak oldukça zor. Ancak, doğal bazı sonuçlarını sıralayabiliriz:
Değişik servislerle hizmet verecek şirket sayısı artacak
Yurtdışından yatırımlar artacak
Istihdam artacak
Bu üretimden toplanan vergi artacak
Türk Telekom’un altyapısı (şu anda data şebekesi sadece %4 oranında kullanılıyor) daha fazla kullanılacak ve Türk Telekom’un da gelirlerinde artış olacak (DEVLET’TEKI ENDİŞEYE RAĞMEN)
Tüm bunlar pazarı daha çeşitlendirip uzun vadede büyütecektir.
Türk.internet.com : Türkiye telekomünikasyon konusunda teknolojik yeniliklere uyum sağlayabilecek düzeyde yeterliliğe sahip mi ?
Figen Tokay : Tabii ki evet, artık her türlü donanım ülkemize rahatlıkla gelebiliyor ve yetişmiş değerli insanlarımız var ve hasretle 1 Ocak 2004’ü beklemekteler..
