Enflasyon ölçmekte kullanılan mal sepetinde değişiklik yapan TÜİK, geçen ay fiyat artışlarını düşük çıkardı
Mart ayında beklentilerin altında açıklanarak Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz’ı bile ’ters köşeye’ yatıran enflasyonda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mal sepetinde yaptığı sürpriz değişikliğin rol oynadığı ortaya çıktı. TÜİK, TÜFE’nin hesaplanmasında kullanılan ana mal grupları arasındaki ’Haberleşme’ sepetine geçen ay üç yeni ürün aldı.
Sepete yeni eklenen şehirlerarası ve milletlerarası görüşme fiyatlarındaki rekor düşüşler, hem haberleşme fiyatları hem de enflasyon üzerinde beklenmedik bir düşüş etkisi yarattı. TUİK’in yaptığı değişikliği kamuoyuna ve resmi kurumlara bildirmemesi, Merkez Bankası’na bile yanlış tahmin yaptırırken, sepetteki oynamanın enflasyon oranını 0.26 puan daha düşük çıkardığı hesaplanıyor. Yani TÜİK sepetle oynamasaydı Mart ayı enflasyon yüzde 0.92 yerine yüzde 1.18 çıkacaktı.
Enflasyon nasıl düştü?
Uzmanların “En az yüzde 1 çıkar” yönündeki tahminlerine karşın yüzde 0.92 açıklanarak piyasalarda büyük bir moral etkisi yaratan Mart ayındaki enflasyonla ilgili tartışmalar yeniden alevlendi. Tartışmanın sebebi ise Türk Telekom’un 1 Mart’ta açıkladığı yeni fiyat tarifesi oldu. T.Telekom’un yeni tarifesinde şehiriçi görüşmelerde zam, şehirlerarası ve uluslararası fiyatlarda ise indirim yapılmıtı.
TÜİK’in bugüne kadar kullandığı enflasyon sepetinde sadece şehiriçi görüşmeler ve telefon kart ücreti gibi ürünlere yer verdiği öngörüsüyle hareket eden Merkez Bankası ve piyasalar ise bu zamların enflasyon oranında hızlı artışa yol açmasını bekliyordu. Ancak TÜİK enflasyon ölçmede kullandığı sepetin içine T.Telekom’un geçen ay indirim yaptığı hizmet fiyatlarını da gizlice dahil etmesi bu beklentileri boş çıkardı. TÜİK’in yaptığı değşikliklerin ardından Haberleşme grubu fiyatlarındaki ortalama düşüş yüzde 0.5 olurken, bu gerileme genel enflasyonun 0.02 puan daha düşük çıkmasına neden oldu. Buna karşın TÜİK yeni ürünleri dahil etmeseydi Haberleşme grubu fiyatlarının enflasyonu 0.24 puan artıracağı hesaplanıyordu. Yani TÜİK’in sepetteki değişimi Mart ayı TÜFE oranını 0.26 puan düşük çıkardı.
Yılmaz: Sepetteki değişim bizi yanılttı
Enflasyon tahmininin tutmamasının ardından Hükümet üyelerinden bile eleştiri alan Merkez Bankası’ndan dün açıklama geldi. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada ’Mart ayı haberleşme grubu fiyatlarına’ yönelik öngörünün tutmamasında TÜİK’in enflasyon sepetinde yaptığı değişikliğin rol oynadığı kaydedildi. Öngörülerdeki yanılmanın temelinde Haberleşme grubu fiyatlarının rol oynadığı belirtilen açıklamada şöyle denildi:
“TÜİK, enflasyonun daha sağlıklı ölçülebilmesi için Mart ayında TÜFE içinde telefon ve telefaks hizmetleri alt kaleminde yer alan maddeleri güncelleme gereği duymuştur. Merkez Bankası, Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporunda haberleşme grubunun enflasyon üzerindeki net etkisini hesaplarken, Mart ayı güncellenmesinden önceki veri setini kullanmış ve bu doğrultuda TÜFE’ye yaklaşık 0.24 puanlık bir katkı öngörmüştür. Ancak Mart ayında endeksteki değişiklik sonrasında, şehirlerarası, milletlerarası ve sabit hattan GSM görüşme ücretlerindeki azalışlar, şehiriçi görüşme ücretindeki artışı telafi etmiş ve telefon hizmetlerindeki fiyat gelişmelerinin TÜFE’ye net yansıması, öngörülene kıyasla daha sınırlı olmuştur. Bunun yanında, telefon ve telefaks ekipmanları alt grubu endeksi, özellikle cep telefonu fiyatlarında beklenenin ötesinde gerçekleşen yüksek oranlı fiyat azalışlarının etkisi ile gerilemiştir.”
TÜİK: Evet değişiklik yaptık
Enflasyon sepetinde gizlice değişiklik yaparak büyük tartışma yaratan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) telefon görüşmelerinin güncel ağırlığının Türk Telekom’dan istenerek Mart ayı enflasyonuna yansıtıldığını açıkladı. TÜİK’ten yapılan açıklamada, Türk Telekom’un geçtiğimiz Mart ayından geçerli yeni ücret tarifesinin TÜFE’ye yansıtılması amacıyla; hane halkı bütçe anketlerinden ayrıntısı elde edilemeyen sabit hattan şehiriçi, şehirlerarası, milletlerarası ve cep telefonlarına yapılan görüşmelerin ’en güncel ağırlıklarının’ ilgili kurumdan istenerek, enflasyon hesaplamalarına yansıtıldığı vurgulandı. Açıklamaya göre, T.Telekom’un tüm fiyat değişiklikleri hesaplandığında TÜFE’ye yüzde 0.06 puanlık artış yönünde katkı yaptığı belirtilirken şöyle denildi: “Mart ayı itibariyla telefon ve telefaks ekipmanı alt grubunda yüzde 5.40 oranında azalma gerçekleşti. Alt gruplarda meydana gelen değişimlerin ağırlıkları oranında yansıtılması sonucu haberleşme grubundaki fiyat değişimi yüzde -0.50 olarak gerçekleşti.”
