Capital Dergisi – TELKODER
14 Ağustos 2024
– Sektörünüzün 2023 yılı performansı nasıl oldu? Yılı ne kadarlık bir büyüklükle kapattınız? 2024’e hangi şartlarda başladınız?
Elektronik haberleşme hizmetleri sektörünün 2023 yılı büyüklüğü 224,5 Milyar TL olarak belirlenmiştir. Dolar bazında değerlendirdiğimizde ise, 2016 yılından itibaren sektör gelirlerinin her geçen yıl küçüldüğü görülmektedir. 2013 yılında 18,02 Milyar Dolar olan Sektör büyüklüğü on yıl sonra 2023 yılı sonunda 9,33 Milyar Dolar’a gerilemiştir.
Elektronik Haberleşme Sektörü Ciroları, Milyar Dolar (Yıllık Ortalama Kur)
– 2024’ün ilk yarısı nasıl geçti? Yılın geri kalanı için beklentileriniz nedir?
Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hâsılası (GSYİH) içinde Elektronik Haberleşme Gelirlerinin (EHG) payı her geçen yıl mütemadiyen azalmaktadır. Türk Telekom’un özelleştirildiği 2005 yılında GSYİH-EHG oranı (EHG/GSYİHx100) %2,51 ve 2013 yılında %1,88 iken 2023 yılında bu oran %0,83’e kadar gerilemiştir. Sektörümüzün sorunlarına çözüm getirilmemesi halinde bu oran 2024 yılı için çok daha düşük olacaktır.
Yapılan çalışmalar[1]; Telekomünikasyon abone sayısındaki %10’luk bir artışın bazı ülkelerde GSYİH’da %3’lük bir artışa yol açtığını göstermektedir. Pazarın sahip olduğu potansiyeli ve oynadığı kritik rolü göz önünde bulundurduğumuzda, Türkiye’nin elektronik haberleşme gelirlerinin küçülmesi Türkiye’nin GSYİH’nın küçülmesi anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, sektör kurumları ve yöneticileri için tek hedefin sektörün büyümesi, GSYİH-EHG oranının arttırılması için çalışmak olmalıdır. Sektörümüzün yapısı oldukça dinamik ve potansiyeli çok yüksektir. Sektördeki tüm oyuncuların işbirliği, siyasi kararlılık, ilgili kurumların destekleriyle aşağıda yer alan adımların atılması halinde sektörde gözle görülür ölçüde bir büyümenin sağlanabileceğine inanıyoruz.
Yılın geri kalanı için beklentilerimiz;
- Sektörde rekabet geliştirilmeli, alternatif işletmecilerin güçlenmesi için uygun ortam oluşturulmalıdır.
- Fiber altyapının ülke çapında hızla yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Türk Telekom’un toptan ücret artışları öngörülebilir olmalı ve TTNet’in perakende ücretleri ile eşzamanlı olarak artmalıdır. Taahhütlü aboneler için ücret artışı kademelendirilmelidir.
- Tesis Paylaşımı süreçlerindeki gecikmeler önlenmelidir. Elektronik Haberleşme Altyapı Bilgi Sistemi (EHABS) altyapı işlerini hızlandıran bir sistem haline gelmelidir.
- Microsoft’un tekel konumu ile veri merkezi işletmecileri üzerinden adil olmayan gelir elde etmesi ve kişisel verileri hukuka aykırı şekilde işlemeye çalışması engellenmelidir.
- Bütün işletmecilerin bağlandığı birden fazla İnternet Değişim Noktası kurulmalıdır.
- Küresel Bulut Şirketleri ile oluşan rekabet sıkıntısı kaldırılmalıdır (vergi, istihdam, vb.) Küresel Bulut Şirketlerinin Türkiye’de PoP açmalarını sağlamak gerekmektedir.
- Kamu hizmet alımlarında, Uydu Haberleşme Hizmetlerine bir engel getirilmemeli, TÜRKSAT’ın uydu hizmetlerinde hem toptan hem de perakende pazarda yer almaması sağlanmalıdır.
- BTK tarafından alçak yörünge uydularına lisans vermemesi ve Türkiye’de yer istasyonu kurma yükümlülüğünün bulunması sebebi ile hizmete başlayan yeni nesil uydular LEO (alçak yörünge), MEO (orta yörünge) ve GEO uyduları Türkiye’de hizmet vermeye başlayamamıştır. İşletmecilere yer istasyonu kurma yükümlülüğü getirmek yerine, PoP kurma ve internete Türkiye’den çıkma yükümlülüğü getirilmelidir.
- Hâlen Sanal Mobil Şebeke Hizmeti sunan sadece bir işletmeci bulunmaktadır. Bu hizmetin gelişmesinin önünde çifte hazine payı alınması sorun teşkil etmektedir.
– Maliyetlerin ciddi derece arttığını ve üreticinin yaşadığı zorlukları biliyoruz. Sizin sektörünüzdeki durumu değerlendirir misiniz?
Dövizde, kredi faizlerinde, personel giderlerinde ve enerji fiyatlarında yaşanan yüksek artışların elektronik haberleşme sektöründeki bütün maliyetleri oldukça olumsuz etkilemektedir. Örnek olarak; TELKODER’in, her sene sonunda BTK’nın yayımladığı verileri esas alarak hazırladığı, Bir Ailenin Haberleşme Giderleri Raporu’na göre[2], evlerinde bir sabit telefon, bir genişbant internet aboneliği ve her bireyi cep telefonu hattı sahibi olan 4 kişilik bir ailenin aylık ortalama haberleşme giderinin, bir önceki yıla göre yaklaşık %68 oranında arttığı gözükmektedir.
Bu noktada, alternatif telekomünikasyon işletmecilerinin sürdürülebilirliğinin önemi üzerinde de durmak gerekiyor. Yüksek enflasyonun ve Dövizin artmasıyla tüm üretim, altyapı, işletme maliyetleri artmakta ve alternatif işletmeciler bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca, 2021 yılında Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yüzde 7,5’tan yüzde 10’a yükseltilmişti. Dünyanın hiçbir ülkesinde örneği bulunmayan bu verginin tamamen kaldırılması gerekmektedir. Bunun gibi yükler vatandaşlarımızın ucuz haberleşme hizmeti alma hakkını engellemektedir.
[1] Matalqah, M.M. and Warad, T.M. The Impact of Telecom Infrastructure on the Economic Growth. International Journal of Economics and Financial Issues, 2017, 7(3), 423-428.
[2] https://telkoder.org.tr/2023-yilinda-4-kisilik-bir-aile-haberlesmeye-8-934-tl-harcadi/
